Obserwuj nas

Retro

Ekstraklasa nie zapomina #3 – Stal Mielec

W poprzednich odsłonach cyklu „Ekstraklasa nie zapomina” przedstawialiśmy Wam drużyny Igloopolu Dębica i Siarki Tarnobrzeg. Dziś zabieramy Was do Mielca. Przed Wami dwukrotny mistrz Polski – Stal Mielec.

Gdy mówię ludziom, gdzie mieszkam, co drugi z odpowiada: „Mielec? Stal Mielec!” albo „Grzegorz Lato!”. Dlaczego nikt nie zawoła: „Mielec? Specjalna Strefa Ekonomiczna!” albo „Stacja Frakcjonowania Osocza!”? Otóż dlatego, że są kluby, są marki, fachowcy by powiedzieli, że brandy, które tak głęboko wryły się w pamięć społeczeństwa, że powstało coś w rodzaju automatycznego połączenia skojarzeń. Włoszczowa – stacja PKP, Łącko – śliwowica, Mielec – Stal. Tak się po prostu dzieje i choć w Mielcu są całe 2 inne ciekawe rzeczy, to kojarzy się głównie z jednym… klubem piłkarskim.

W Mielcu mieszkam, ale z niego nie pochodzę, dlatego nie znam na pamięć historii Stali. By przybliżyć wam obraz tego klubu posłużę się niezwykle bogatymi zbiorami Pana Leszka Śledziony.

Geneza przyszłego mistrza

Stal Mielec powstała w 1939 roku z połączenia dwóch innych mieleckich klubów: TG Sokół i AZS wspartych pracownikami Wytwórni Płatowców Nr 2 PZL. Pierwszy oficjalny mecz Stal rozegrała z zespołem Towarzystwa Gimnastycznego Sokół Mielec. W kolejnych meczach Stal zmierzyła się z KS Dzikovia Tarnobrzeg i Metalem Tarnów oraz drużyną Fabryki Amunicji w Dębie. Wszystkie te mecze Stal wygrała zdobywając w nich łączenie 15 bramek, tracąc 4. Zaplanowane na wrzesień spotkanie z Okęciem nie zostało rozegrane z powodu wybuchu II wojny światowej. W czasie okupacji nie wolno było organizować rozgrywek sportowych. Odbywały się jednak nielegalne mecze. Najczęściej na błoniach za lasem komunalnym. Wyjeżdżano też do innych miejscowości i miast (Dębica, Grębów, Kolbuszowa, Sandomierz). Jedyny oficjalny mecz rozegrano z niemiecką jednostką wojskową (1:2)

Klub reaktywowano w roku 1945 pod nazwą RKS PZL Zryw. W swoim pierwszym meczy Zryw pokonał 4:3 drużynę radzieckiej jednostki wojskowej. Mecz rozegrano na boisku klubu żydowskiego Makkabi, który do 1949 był główna areną zmagań mieleckiej drużyny.

[vc_single_image image=”18485″ img_size=”full” alignment=”center” style=”vc_box_shadow” title=”stadion Makkabi, rok 1942, Źródło: Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa”]

Pierwsze sukcesy i szybki spadek

Pierwszy znaczący sukces, już pod nazwą ZKS Stal, miał miejsce w sezonie 1949/50, w którym to zdobyto mistrzostwo klasy A przed Włókniarzem Krosno i Stalą Rzeszów. Lata 50-te to proces budowy drużyny zdolnej do skutecznej walki o II ligę. Procesowi temu sprzyjał rozwój macierzystego zakładu, Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego – zatrudniającego sportowców na dobrych warunkach finansowych.

W 1955 zespół zajął 1. miejsce w lidze międzywojewódzkiej i awansował do rozgrywek o awans do II ligi. Zdobył w nich drugie miejsce i po meczu barażowym 20 listopada 1955 w Lublinie przeciwko Bzurze Chodaków (3:1) awansował do upragnionej II ligi. I choć pierwszy sezon był walką o ligowy byt (Stal utrzymała się dopiero w ostatniej kolejce pokonując 3:2 na wyjeździe Górnik Wałbrzych) to budowa i wzmacnianie drużyny trwało nadal. Efektem tego w 1960 roku, w piątym sezonie w II lidze, mielecka Stal wywalczyła awans do I ligi pokonując bezpośredniego kontrkandydata do awansu – Piasta Gliwice 3:0.

W pierwszym meczu I ligi rozegranym 19 marca 1961 przy dopingu 15 tysięcy kibiców Stal zremisowała w Mielcu z ŁKS Łódź 1:1. Nierówna gra i brak doświadczenia, mimo ambicji zawodników spowodowały jednak, że mielecki zespół z najwyższym trudem uratował się przed spadkiem do II ligi, zajmując 12. miejsce. Przed kolejnym sezonem zmieniono trenera, ale nie dokonano potrzebnych wzmocnień i w zreformowanej I lidze (grano tylko na wiosnę w związku z przejściem na system jesień-wiosna) Stal zajęła w grupie II ostatnie – 7. miejsce i została zdegradowana do II ligi wraz z Cracovią (ostatnie miejsce w grupie I). Pozbawiona wsparcia zawodników doświadczonych w I lidze i przy braku wzmocnień, z druga ligą Stal pożegnała się w roku 1967.

Odbudowa mieleckiej piłki

Zdecydowany progres, którego źródłem była przede wszystkim coraz lepsza postawa wychowanków, zaowocowała tym, że już w 1970 Stal Mielec wróciła do ekstraklasy. Współautorami tego osiągnięcia byli min: Henryk Kasperczak i Grzegorz Lato. W pierwszym sezonie dodatkowo wzmocniona Zygmuntem Kuklą i Franciszkiem Smudą drużyna utrzymała się w lidze zajmując 10. miejsce. W następnych latach było coraz lepiej. 5. miejsce w 71/72 z tylko 3 punktami straty do wicemistrza – Zagłębia Sosnowiec.

Kadrę klubu nadal wzmacniano. Latem pozyskano rzeszowianina – Jana Domarskiego, co zaowocowało, że kolejny sezon Stal Mielec zakończyła na 1. miejscu i zdobyła tytuł Mistrza Polski, a Grzegorz Lato z dorobkiem 13 bramek został królem strzelców. O sile zespołu świadczyły nie tylko liczne wygrane mecze w Mielcu (m.in. z Gwardią Warszawa 5:0), ale przede wszystkim na boiskach rywali (m.in. z Pogonią Szczecin 3:1, Wisłą Kraków 3:0, Legią Warszawa 3:0 i Polonią Bytom 6:0). Skład mistrzowskiej drużyny: Z. Kukla, K. Rześny, M. Kosiński, E. Hansel, W. Gąsior, A. Popowicz, W. Karaś, G. Lato, H. Kasperczak, A. Janus, R. Sekulski, J. Domarski, S. Stój, J. Wiącek, T. Krysiński, R. Rachwał i S. Stępień. Trenerzy: Stanisław Gajewski oraz Węgier Karoly Kontha.

[vc_single_image image=”18487″ img_size=”full” alignment=”center” style=”vc_box_shadow” title=”Drużyna Stali Mielec, 1973″]

[vc_single_image image=”18488″ img_size=”full” alignment=”center” style=”vc_box_shadow” title=”Mecz Stal Mielec – Górnik Zabrze 1972 r., źródło: MOSiR Mielec”]

Stal Mielec w Europie

Pierwsza przygoda Stali w europejskich pucharach zakończyła się już w I rundzie, po przegranym dwumeczu z Crveną Zvezdą (1:2 w Belgradzie, 0:1 w Krakowie – stadion miejski nie spełniał wówczas wymogów rozgrywek tej rangi). W latach 1973 – 1976 stadion przebudowano uzyskując nowoczesne dwupoziomowe trybuny mogące pomieścić 22 tysiące osób. Późniejsze 2 lata, mimo że nie uwieńczone sukcesem klubu (3. miejsce w sezonie 1973/74, zwycięstwa z ŁKS Łódź 7:0 oraz ze Śląskiem Wrocław 5:0 na wyjeździe) bogate były w sukcesy poszczególnych zawodników: udział mieleckich piłkarzy w eliminacjach MŚ 1974 uwieńczone historyczna bramką Domarskiego na Wembley oraz tytuł króla strzelców mistrzostw dla Grzegorza Laty, a także 3. miejsce i srebrne medale dla drużyny narodowej na Mistrzostwach Świata w RFN.

Kolejne mistrzostwo Polski mielczanie świętowali w roku 1976. Hitem sezonu było rekordowe 6:0 z Legią Warszawa na mieleckim stadionie, a bodaj najważniejszym meczem – wygrana 5:2 z ROW w Rybniku w ostatniej kolejce rozgrywek. Skład: Z. Kukla, K. Rześny, M. Kosiński, R. Per, W. Gąsior, Z. Hnatio, Z. Oratowski, G. Lato, H. Kasperczak, J. Domarski, W. Karaś, E. Bielewicz, R. Sekulski, J. Krawczyk, M. Tryba, A. Janus, A. Padwiński i W. Niemiec. Trener – Edmund Zientara.

[vc_single_image image=”18489″ img_size=”full” alignment=”center” style=”vc_box_shadow” title=”Drużyna Stali Mielec, 1976 r.”]

Starcie z Królewskimi

Jesienią 76′ Stal, jako Mistrz Polski, rozegrała w ramach PEMK dwumecz z Realem Madryt i odpadła z rozgrywek po wyrównanych meczach (1:2 w Mielcu – 15 IX i 0:1 w Walencji – 29 IX). Jedną z bramek dla Hiszpanów strzelił Vincente Del Bosque. Mecz w Mielcu oglądało na żywo ok. 40 tys. widzów. W innych ciekawszych towarzyskich meczach międzynarodowych Stal wygrała z Dynamo Berlin 3:2 i CF Valencia 2:1, a także przegrała z Dynamo Berlin 1:2 i FC Sochaux 1:3

[vc_single_image image=”18491″ img_size=”full” alignment=”center” style=”vc_box_shadow” title=”Mecz Stal Mielec – Real Madryt 1976 r., źródło: MOSiR Mielec”]

Wzloty i upadki Stali

Lata 1976-82 określić można jako wzloty i upadki. Nie udało się, mimo wzmocnień (odejście Jana Domarskiego do Nimes Olympique, pozyskanie Andrzeja Szarmacha z Górnika Zabrze), zdobyć kolejnego tytułu mistrzowskiego. Mielczanie obficie występowali za to w meczach reprezentacji (Z. Kukla, H. Kasperczak, G. Lato, A. Szarmach i Włodzimierz Ciołek), Stal przyzwoicie prezentowała się w Europie. Dobre wyniki zanotowano m.in. z z Dynamo Berlin 1:0, Espanyol Sevilla 2:1, Dinamo Bukareszt 4:1 i FC Metz 6:2.

Po sezonie 1979/80 przebudowana, mocno osłabiona drużyna, już bez Z. Kukli (Apollon Smyrnis), A. Szarmacha (Auxerre), H. Kasperczaka (FC Lens) czy G. Laty (KSC Lokeren) nie potrafiła nawiązać do poziomu prezentowanego przez ostatnią dekadę i stopniowo jej znaczenie i siła w ekstraklasie zaczęła spadać. I choć wzmocniona Dariuszem Kubickim w 1982 Stal zajęła 3. miejsce i zakwalifikowała do Pucharu UEFA, to był to już jej łabędzi śpiew. Przygodę w pucharze Stal zakończyła już w I rudzie po wyrównanych remisowych bojach z KSC Lokeren (40 tysięcy widzów na stadionie). W sezonie 1982/83 Stal zajęła 15. miejsce w lidze i została zdegradowana do II ligi.

Kolejne lata to istny rollercoaster:
  • 1985 – awans do I ligi
  • 1987 – spadek
  • 1988 – awans
  • 1989 – 5. miejsce i udział w Pucharze Lata (4:1 i 1:0 z Djurgardens Sztokholm oraz 1:1 i 0:0 z Stuttgarter Kickers (RFN))
  • 1991 – przedostatnie miejsce, przed spadkiem uratowała Stal reforma ligi zwiększająca ilość drużyn do 18 oraz zwycięskie baraże z Miedzią Legnica (1:3 w Legnicy, 3:0 w Mielcu). Adrian Fedoruk debiutuje w reprezentacji.
  • 1992 – 13. miejsce. W drużynie debiutuje bramkarz Bogusław Wyparło i Grzegorz Lato jako I trener oraz Janusz Białek jako II trener.
Smuda i jego mieleckie cuda

Niepomyślny przebieg rundy jesiennej sezonu 1993/1994 spowodował zmianę na stanowiskach trenerskich – w miejsce W. Karasia i K. Rześnego (zastąpili Latę i Białka w sezonie 1992/93) zatrudniono debiutującego w Polsce w roli trenera Franciszka Smudę i menadżera Edwarda Sochę. Po bardzo dobrej grze Stal wydostała się ze strefy spadkowej i zajęła 11. miejsce. Na początku rozgrywek nowego sezonu Stal została zaproszona do Norymbergi, gdzie rozegrała sparingowy mecz z reprezentacją Kuwejtu i wygrała 1:0 (bramkę zdobył D. Konopelski). Pierwszy i ostatni mecz z reprezentacją państwową FKS Stal rozegrała w składzie: Sławomir Bielecki, K. Łętocha, R. Federkiewicz, W. Bartkowski (M. Kupidura), Barnak, J. Kaczówka, P. Kloc (D. Konopelski), R. Ruta (S. Piechota), T. Kukowski, R. Domarski (T. Tułacz), B. Cygan.

11 IV 1995 trener F. Smuda zrezygnował z prowadzenia zespołu, ale ostatecznie Stali (pod kierunkiem trenera J.Złomańczuka) udało się uratować przed spadkiem i zająć 11. miejsce. Sukcesem było zdobycie przez B. Cygana tytułu króla strzelców z 16 bramkami.

Kryzys drużyny pogłębił się w sezonie 1995/1996. Mimo pewnych wzmocnień trenerom J. Złomańczukowi i Leszkowi Brzezińskiemu nie udało się stworzyć rozumiejącego się kolektywu, zespół zajął 17. miejsce i opuścił ekstraklasę.

Upadek w długach

Przed startem w II lidze w sezonie 1996/1997 opiekę nad drużyną przejęli: G. Lato oraz W. Karaś. Początkowo Stal wygrywała, ale narastające kłopoty finansowe spowodowały, że wielu ważnych zawodników zmuszonych było odejść. Mieleckim środowiskiem wstrząsały jednak turbulencje. 30 października 1996 roku piłkarze nie wyszli do meczu z Cracovią jako wyraz strajku wobec braku wypłat (Cracovia wygrała walkowerem 3:0). Miesiąc później rozwiązano umowę z głównym sponsorem T. Mertelem, który nie wywiązywał się z przyjętych zobowiązań finansowych. Długi rosły. Po I rundzie Stal zajmowała ostatnie, 18. miejsce. Kolejni piłkarze odchodzili, w ich miejsce wprowadzano młodych i nieopierzonych wychowanków.

12 lipca 1997 roku, na cztery kolejki przed zakończeniem rozgrywek, na Walnym Zgromadzeniu Członków FKS PZL-Stal podjęto decyzje o zakończeniu działalności klubu i wycofaniu drużyny piłkarskiej z rozgrywek II ligi. W tym momencie Stal zajmowała ostatnie, 18. miejsce. Klub przestał istnieć.

Uratować legendę

4 czerwca 1997 zarejestrowane zostało stowarzyszenie Mielecki Klub Piłkarski Stal powstałe z inicjatywy trenerów i działaczy, którzy chcieli ocalić spuściznę upadającego klubu. Jednak w sezonie 1997/98 Stal nie funkcjonowała. Zgłosiła się do rozgrywek IV ligi podkarpackiej, ale na około dwa tygodnie przed startem ligi wycofała się z rozgrywek z powodu braku drużyny seniorów (nowy klub posiadał tylko drużyny młodzieżowe). Wycofała się także z II rundy rozgrywek Pucharu Polski oddając walkowerem mecz z Okocimskim Brzesko. Większość piłkarzy odeszła do innych klubów, ale na kolejny sezon udało się skompletować zespół. Rozgrywki rozpoczęto od V ligi. Plany były ambitne: w ciągu 2 lat dostać się do III ligi, a następnie w ciągu kilku sezonów powrócić do ekstraklasy. Początek był obiecujący, już po pierwszym sezonie (1998/99) mielczanie awansowali do IV ligi, jednak kolejne sezony sprowadziły ambitnych działaczy i zawodników na ziemię. W sezonie 1999/2000 zajęli dopiero 12. miejsce.

Mimo to klub uparcie i mozolnie budował swoją pozycję i systematycznie się wzmacniał, zarówno jeżeli chodzi o jakość piłkarską, ale i menedżerską oraz trenerską. Z problemami i przy odrobinie szczęścia (w 2011 od spadku z III ligi uratowała klub rezygnacja z udziału w rozgrywkach III ligi Bogdanki II Łęczna) klub piął się w górę. Po wielu latach walki w w sezonie 2015/2016 zdobył awans do I ligi. Infrastruktura również uległa przebudowie. Historyczny stadion, który przez ostatnie swoje lata groził katastrofą budowlaną, po wielu latach przepychanek polityczno-społecznych został rozebrany, a w jego miejsce klub otrzymał stosowny i niebrzydki kameralny stadionik. Okazję do podziwiania go mieliśmy, gdy z gościnności Stali korzystała budująca swój „dom” ekstraklasowa Termalica Bruk-Bet.

[vc_single_image image=”18497″ img_size=”full” alignment=”center” style=”vc_box_shadow” title=”„Stary” (zwany też „legendarnym”) stadion Stali Mielec”]

[vc_single_image image=”18498″ img_size=”full” alignment=”center” style=”vc_box_shadow” title=”otwarcie „Nowego” stadionu Stali, źródło: MOSiR Mielec”]

Stal Mielec obecnie

W obecnym sezonie Stal dzielnie walczy o zachowanie I-ligowego bytu. Po rozegraniu 18 kolejek zajmuje 14. – pierwsze bezpieczne miejsce w tabeli.

Osiągnięcia:

Mistrzostwo Polski: 1972/73; 1975/76
Wicemistrzostwo Polski: 1974/75
3 miejsce: 1973/74; 1978/79; 1981/82
25 sezonów w 1 lidze, 738 meczów, 726 punktów
finał Pucharu Polski: 1975/76
16 miejsce w tabeli wszech czasów 1 ligi
Pięciokrotny uczestnik europejskich pucharów
Trzykrotny uczestnik Pucharu Lata (Intertoto)
Ćwierćfinał Pucharu Uefa – 1975/76 (przegrany dwumecz z Hamburgerem SV 1:1 na wyjeździe, 0:1 w Mielcu)
359 miejsce w tabeli wszech czasów europejskich rozgrywek pucharowych
15 sezonów w 2 lidze, 414 meczów, 454 punkty

Reprezentanci Polski:

Kazimierz Buda, Włodzimierz Ciołek, Piotr Czachowski, Jan Domarski, Adam Fedoruk, Krzysztof Frankowski, Zbigniew Hnatio, Henryk Janikowski, Andrzej Jaskot, Witold Józef Karaś, Henryk Kasperczak, Dariusz Kubicki, Zygmunt Kukla, Grzegorz Lato, Krzysztof Rześny, Janusz Stawarz, Andrzej Szarmach, Bogusław Wyparło.

______
Piśmiennictwo i fotografie: historiasportu.eu, archiwa Pana Leszka Śledziony, mosir.mielec.pl, Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa, Pan Wiesław Madej.

9 komentarzy

9 Comments

Leave a Reply

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Zobacz więcej Retro